Dış ticaret değerleri ticarete konu olan ürünlerin yapısı ile doğru yönlü ilişkilidir. Dış ticarete konu olan ürünler ne kadar katma değeri yüksek olan ürünler olursa dış ticaret değerleri de o düzeyde yüksek olacaktır. Türkiye'nin ihraç malları içinde katma değeri yüksek malların miktarı arttıkça ihracat rakamları da artmıştır. Bu yazımda Türkiye ihracat rakamları ve Türkiye'nin ne kadar ihracat yaptığından bahsedeceğim.
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonraki ilk yıllarda Türkiye ihraç ürünleri genellikle tarıma dayalıydı. İlerleyen yıllarda imalat sanayinin gelişme süreciyle birlikte sanayi ürünlerinin de ihracatı artmış ve bugün önemli bir kısmı katma değeri yüksek sanayi ürünlerinin yoğun olduğu bir ihracat yapısı oluşmuştur.
Türkiye'nin Yıllara Göre İhracat Rakamları - Milyon $(dolar)
Yıl | Tarım ve Ormancılık | Balıkçılık | Madencilik | İmalat Sanayi | Diğerleri | TOPLAM |
2002 | 1.754 | 51 | 387 | 33.702 | 165 | 36.059 |
2003 | 2.121 | 81 | 469 | 44.378 | 204 | 47.253 |
2004 | 2.542 | 103 | 649 | 59.579 | 294 | 63.167 |
2005 | 3.329 | 140 | 810 | 68.813 | 384 | 73.476 |
2006 | 3.481 | 131 | 1.146 | 80.246 | 531 | 85.535 |
2007 | 3.725 | 158 | 1.661 | 101.082 | 646 | 107.272 |
2008 | 3.937 | 240 | 2.155 | 125.188 | 507 | 132.027 |
2009 | 4.347 | 189 | 1.683 | 95.449 | 474 | 102.143 |
2010 | 4.935 | 156 | 2.687 | 105.467 | 639 | 113.883 |
2011 | 5.167 | 186 | 2.805 | 125.971 | 786 | 134.915 |
Yukarıdaki tablo'dan da görüleceği üzere Türkiye'nin temel sektörler çerçevesinde ihracatı büyük oranda imalat sanayi tarafından gerçekleştirilmektedir. İncelenen dönemde 2002'de 33,7 milyar ABD Doları tutarında ihracat imalat sanayi sektöründen gerçekleştirilmiştir ki 2002 yılının toplam ihracatının 36 milyar ABD Doları tutarında olduğu düşünülürse bu toplam ihracatın neredeyse tamamına yakınını ifade eden %93'lük bir orandır. Bu oran hemen hemen tüm dönem boyunca bu şekilde sürerek, 2011 yılında 125,9 milyar ABD Doları düzeyine yükselmiştir. Mal ihracatın da temel sektörler içerisinde ikinci en büyük pay ise tarım ve ormancılık ürünlerine aittir. Tarım ve ormancılık ürünlerinin toplam ihracat içindeki payı 2002'de %4 iken 2011'de bu oran %3'e gerilemiştir.
2005 – 2011 dönemi içerisinde tüketim malları ihracatı yerini ara malları ihracatına bırakırken, tüketim malları ikinci sıraya gerilemiş ve yatırım malları ihracatı ise üçüncü sıradaki yerini korumuştur. Ara malları ihracatı içindeki ürünlerden ihracatı en çok yapılan ürünler sanayi için işlem görmüş hammaddelerdir. Tüketim malları içinde ihracatı en çok yapılan ürünler yarı dayanıklı tüketim mallarıdır.
Türkiye'nin ihracatının geniş ekonomik grupların sınıflamasına göre durumu 2011 yılı itibarı ile ihracat içinde en büyük pay %50'lik oranla ara mal ihracatına (67,9 milyar ABD Doları) aitken, %38 payla ikinci sırada tüketim malları (52,2 milyar ABD Doları) ve %10 payla üçüncü sırada ise yatırım malları (14,1 milyar ABD Doları) ihracatı gelmektedir. İncelenen dönemin başlangıcı olan 2005 yılında ise en büyük pay %47,4 ile tüketim malları ihracatına aitken (34,8 milyar ABD Doları), %41 payla ikinci sırada ara malları (30,2 milyar ABD Doları) ve %10 payla üçüncü sırada ise yatırım malları (7,9 milyar ABD Doları) ihracatı gelmektedir.